در ساختمانهای ویژه حیاتی و بسیار زیاد حساس در فضای خالی محل ورود کابلهای تاسیسات برق به

ساختمان باید از مواد ضد حریق مناسب استفاده شود.

رنگ عایق هادیهای مدارهای توزیع نیرو و مدارهای نهایی

رنگ عایق کابلهای چند رشته باید به قرار زیر باشد

الف) قرمز L1

زرد L2

سیاه 13 برای تشخیص فازها

تبصره در بعضی از کابلهای چند رشتهای تولید کنندگان کابل برای کابلهای چند رشته ای از 2 رنگ قهوه ای و یک سیاه قهوه ای قهوه ای (سیاه و یا 2 سیاه و یک قهوه ای سیاه سیاه قهوه ای برای تشخیص فازها استفاده می کنند توصیه میشود مبنای رنگ سیستم سه فاز فوق الذکر یعنی ،قرمز، زرد و سیاه برای تشخیص فازها توسط تولید کنندگان نیز رعایت گردد.

ب در کابلهای تک ،رشته رنگ عایق فاز میتواند هر یک از رنگهای ،قرمز، زرد و سیاه انتخاب شود. چنانچه کابلهای تک رشته برای سیستم سه فاز مورد استفاده قرار گیرد هر یک از کابلهای هر فاز در هر گروه باید از رنگ بندی فوق الذکر تبعیت کند.

پ آبی کمرنگ برای تشخیص هادی خنثی (N) در همه موارد

ت سبز و زرد راه راه برای تشخیص هادی حفاظتی (PE) در همه موارد

ترجیح دارد هادی مشترک حفاظتی – خنثی (PEN) دارای عایقی به رنگ سبز و زرد راه راه باشد در غیر این صورت میتوان به این منظور از هادی با عایق آبی کمرنگ نیز استفاده کرد. در هر صورت در هر دو انتهای هادی

مشترک حفاظتی – خنثای هر مدار باید با نصب برچسبهای مخصوص وظیفه دوگانه هادی مشترک مشخص شود تا از ایجاد اشتباه در حین بهره برداری جلوگیری شود.

رنگ شینه ها در تابلوهای برق باید از رنگ عایق هادیها تبعیت کند.

مطابق استاندارد 1 60227 IEC رنگ انتخابی برای تشخیص فازها به قرار زیر میباشد

ولی با توجه به شرایط تولید کابلها در حال حاضر رنگ عایق کابلها و سیمها مطابق بند قبل(قرمز، زرد و سیاه) انتخاب گردیده است.

رنگ عایق سیم ها در مدارهای نهایی

رنگ عایق سیمها در مدارهای نهایی از قبیل سیستم روشنایی پریزهای برق و غیره برای تشخیص فازها به قرار زیر میباشد

برای حالتی که تابلو برق تغذیه کننده مدارهای نهایی سه فاز باشد و در صورت یک فاز بودن تابلو تغذیه کننده مدارهای نهایی رنگ عایق مدارهای نهایی در این تابلو باید از رنگ فاز تابلو تغذیه کننده بالادست تبعیت کند. ب آبی کمرنگ برای تشخیص هادی خنثی یا سیم نول (N)

پ سبز و زرد راه راه برای تشخیص هادی حفاظتی یا سیم ارت(PE)

ت خاکستری و یا سفید برای برگشت مدار (فاز) مثلا مسیر دوم بین 2 کلید تبدیل یا بین 2 کلید صلیبی با این

رنگها مشخص شود.

قوانین سیم کشی ترمینال و اتصال

سیمهای استفاده شده در سیم کشیها تا مقطع 10 میلی متر مربع از نوع تک مفتولی با عایق بندی پی وی سی میباشند و از این مقطع به بالا سیمها میتوانند چند مفتولی .باشند جنسهادی سیمها مس خواهد بود و استفاده از سیمها با هادی آلومینیومی (AL) بجای هادی مس ممنوع میباشد.

استفاده از یک نول (N) مشترک برای چند مدار اصلی که هر کدام دارای حفاظت مستقل خود است، مجاز نمی باشد.

در صورت استفاده از سیمهای افشان بجای سیمهای تک مفتولی سر سیمها جهت اتصال به ترمینالها کلیدها پریزها و سایر تجهیزات باید لحیم کاری یکپارچه شده و یا از سرسیمهای مخصوص (سرسیم گلویی و یا مشابه استفاده گردد.

سیم های کشیده شده در لوله ها یا مجاری باید از هر نظر سالم و بدون هیچ گونه شکستگی و پیچیدگی باشند و بین دو جعبه تقسیم یا در محلهای دسترسی باید به صورت یکپارچه باشند.

اتصالات سیمها به همدیگر و انشعابات از سیمها باید با استفاده از ترمینالهای پیچی انجام شود. تبصره ۱: استفاده از ترمینالهای نوع دیگر که ضمن انجام اتصال و همچنین تضمین تداوم الکتریکی عایق بندی لازم را نیز تأمین کنند مجاز است. تبصره ۲ پیچیدن سیم ها به دور هم برای ایجاد اتصال الکتریکی و عایق بندی محل اتصال با نوارچسب الکتریکی ممنوع است.

برای هر محل انشعاب یا محلهای اتصال سیم کشی به وسایل مصرف کننده یا کنترل کننده مدار نظیر چراغ پریز کلید دستگاه و غیره باید از نوعی جعبه یا وسیله انتهایی مانند آن استفاده شود. استفاده از سرچپقی و نظایر آن ممنوع است.

انجام سیم کشی های نوع روکار با استفاده از سیمهای چندلا و نیز بستهای میخی یا میخ معمولی، اکیداً ممنوع

است.

در اتصال سیمهای مدارها به ترمینالها و یا شینه های تابلوها، سیمها براساس دیاگرام تابلو باید علامت گذاری پایدار) کدگذاری شده که تشخیص مدارها در مراحل اجرا کنترل آزمایش و بهره برداری امکان پذیر گردد.

سیم کشی باید به گونه ای باشد که تعویض و اجرای مجدد سیم کشی در آینده در همان لوله و یا مجرا امکان پذیر

باشد.

قوانین کابل کابل چندرشتهای کابل کشی و دفن کابلها

در صورت استفاده از کابلهای تک رشته بجای کابلهای چند رشته برای مدارهایی که به دلیل بالا بودن توان انتقالی و یا کاهش افت ولتاژ در مسیر مدار به صورت موازی اجرا و نصب میگردند لازم است کابلهای تک رشته به صورت یک مدار واحد یعنی یک هادی یا هادیهای فاز به اضافه هادی خنثی دسته بندی گردند و در صورت استفاده از مجاری مانند ،لوله اسلیو ،کابل داکت مخصوص ،کابل ترانکینگ و غیره هر مدار باید از طریق یک مجرای واحد و مشخص عبور نمایند. عبور یک کابل تک رشته مربوط به یک فاز از یک مدار از داخل لوله فلزی مجاز نمیباشد مگر اینکه در طول لوله فلزی یک درز یا شکاف طولی ایجاد شده باشد.

توضیحات مربوط به شکلهای آرایش کابلهای تک رشته موازی در سیستم سه فاز به قرار زیر است:

در مورد سیم کشیها ،نیز رشتههای مربوط به یک مدار سیم کشی باید در داخل یک لوله و یا مجرای سیم کشی هدایت شوند عبور یک کابل تک رشته مربوط به یک فاز از یک مدار از داخل لوله فلزی مجاز نمیباشد مگر اینکه در طول لوله فلزی یک درز یا شکاف طولی ایجاد شده باشد.

کابل کابل کشی و شعاع خمش کابل

هنگام عملیات نصب کابلها و پس از خاتمه آن شعاع خمش کابلها نباید از مقادیر زیر کمتر باشد (الف) در کابلهای دارای روپوش فلزی کابلهای زره دار یا هم مرکز و هم (محور) رابطه زیر باید رعایت

گردد

r=9(D+d)

ب در کابلهای بدون روپوش فلزی با عایق پلی وینیل کلراید (PVC) کابل با عایق کراسلینک پلی اتیلن XLPE پلی اتیلن (PE) و غیره رابطه زیر باید رعایت گردد

اختصارات رابطه ها و شرح علایم

شعاع خمش کابل D: قطر خارجی کابل

قطر هادی بزرگترین رشته کابل

سطح مقطع هادی

در مورد هادیهای به شکل قطاع ،(سکتور) قطر هادی معادل از رابطه زیر محاسبه میشود.

r=8(D+d)

d=1.3VA

نصب کابلها برروی دیوار باید با استفاده از انواع بستهای مخصوص این کار که از مواد عایق ساخته شده اند و

2 عدد پیچ دارند انجام شود و فاصله کابل از دیوار باید حداقل 2 سانتی متر باشد.

فاصله بستها یا بازوهای تکیه کابل در نصب افقی نباید از مقادیر زیر بیشتر باشد: الف کابلهای دارای نوعی روپوش فلزی مانند کابل زره دار D 35

ب کابلهای بدون روپوش فلزی D × 20

پ به منظور حفاظت کابل در تنشهای مکانیکی حاصل از اتصال کوتاه %5 اضافه طول در فاصله بین دو بست یا تکیه گاه ثابت برای کابل پیش بینی و رعایت گردد.

نکته مثلا اگر قرار است کابلی به طول ۱۰۰ سانتیمتر بین دو بست قرار گیرد ۱۰۵ سانتی متر کابل قرار گیرد. در مورد نصب کابلها به صورت ،قائم میتوان به مقادیر افقی 50% اضافه کرد فاصله بستها یا بازوهای تکیه کابل در نصب عمودی نباید از مقادیر زیر بیشتر باشد

الف کابلهای دارای نوعی روپوش فلزی مانند کابل زره دار D 52.5

ب کابلهای بدون روپوش فلزی، D × 30

چنانچه کابلها در یک یا چند تراز بر روی بازوها رک) (کابل سینی یا نردبان کابل نصب شوند، لازم است فاصله بین ترازوهای بازوها سینیها و یا نردبانها از هم نیز حداقل 30 سانتی متر باشد.

کابلها باید در برابر تابش مستقیم آفتاب دارای حفاظ مناسب باشند.

فاصله کابلها از هم در هر نوع از نحوه نصب کابل حداقل 2 برابر بزرگترین) قطر (کابل) باشد (فاصله آزاد بین دو (کابل اگر فاصله یاد شده از این مقدار کمتر باشد باید از ضرایب مناسبی برای کاهش ظرفیت کابلها (جریان نامی کابل استفاده شود.

حداقل فاصله کابلهای برق فشار متوسط فشار ضعیف و یا جریان ضعیف که به صورت مدفون در خاک و یا روی رک مخصوص کابل در کانال یا تونل آدم رو روی سینی کابل در شفت و رایزر سقف کاذب، روی دیوار یا شرایط مشابه نصب و اجرا میگردند از همدیگر و از لوله های سیستمهای تاسیسات مکانیکی آب بخار و سوخت مایع حداقل 30 سانتی متر میباشد

چنانچه کابلهای فشار متوسط (MV) روی سینی کابل در شفت یا رایزر کابل سقف کاذب روی دیوار و یا شرایط مشابه در جوار کابلها و لوله های فوق الذکر نصب و اجرا گردند ضمن رعایت حداقل فاصله 30 سانتی متر کابلهای فشار متوسط باید در سینی کابل فلزی با درپوش فلزی نصب گردیده و بسته به شرایط از یک دیوار و یا از یک جدا کننده مناسب نیز برای جداسازی سینی کابلهای فشار متوسط (MV) از کابلها و لوله های همجوار استفاده گردد. نصب و اجرای لوله های خطوط شبکه گاز طبیعی در کانالهای کابل برق در صورتی امکان پذیر است که این لوله ها در مقابل انتقال حرارت و یا اتصال الکتریکی توسط عایق مناسب محافظت شوند.

کابل های دفن شده در خاک باید از انواع مجاز برای این کار باشند و علاوه بر رعایت شرایط ذکر شده برای مدارها و کابلها لازم است شرایط زیر نیز درباره آنها رعایت شود:

عمق دفن کابلهای برق فشار ضعیف باید بین 0.7 تا 1 متر باشد از سطح زمین تا مرکز کابل عمق دفن کابلهای برق فشار متوسط باید حداقل 0.3 متر بیشتر از کابلهای برق فشار ضعیف باشد. چنانچه کابلها به موازات هم کشیده شوند کابلهای برق فشار متوسط نباید مستقیماً در زیر کابلهای برق فشار ضعیف قرار گیرند. کابلها باید در داخل ماسه نرم خوابانده شوند به نحوی که حداقل 10 سانتی متر ماسه اطراف کابل را احاطه

…کند

برای حفاظت کابل در برابر عوامل مکانیکی باید لایه ای از آجر و یا بلوک سیمانی کنار هم روی ماسه چیده شود. طول اجر یا بلوک سیمانی عمود بر محور کابل خواهد بود. چنانچه چند کابل به موازات هم کشیده شوند ضمن رعایت فواصل مجاز کل سطح کابلها باید از آجر یا بلوک سیمانی پوشیده شده و در مورد کابلهای کناری (طرفین حداقل نصف طول آجر (0.5L) یا بلوک سیمانی از مرکز کابل به سمت خارج قرار گیرد.

حداقل عمق حفاری کابل فشار ضعیف

10+70+0.5D سانتی متر

ضمناً به منظور جلوگیری از صدمات مکانیکی به کابل در حفاریها لازم است که است که روی آجر یا بلوک سیمانی نوار پلاستیکی هشدار دهنده در کل مسیر کابل کشی قرار گیرد. جابجا ،کردن باز کردن کشیدن یا نصب کابل در هوای آزاد نباید در دمای کمتر از +3+ درجه سانتی گراد انجام شود، مگر آنکه کابل، قبلاً حداقل به مدت 72 ساعت در فضایی بسته (انبار) که دمای آن از 20 درجه سانتی گراد کمتر نبوده است انبار شده باشد و عملیات کابل کشی نیز ظرف مدت 8 ساعت خاتمه یابد. تبصره : جابجایی قرقره با کابل پیچیده برروی آن در دماهای کم مجاز است.

کلیه تجهیزات انتهایی و اتصال دهنده کابلها سر) کابلها ،کابلشوها چند راهه ها مفصلها و غیره باید مناسب نوع و مشخصات کابل با توصیه سازنده باشد و کلیه دستورالعملهای سازنده اینگونه وسیله ها نیز باید در موقع نصب مراعات شود در مورد کابلهای زره دار یا دارای نوعی پوشش فلزی باید نسبت به وجود پیوستگی الکتریکی پوشش فلزی در محلهای اتصال و انشعاب اطمینان حاصل شود. اتصال الکتریکی کابلها به وسایل و دستگاهها یا شینه ها باید با استفاده از تجهیزات مناسب با نوع و مشخصات کابل و همچنین مناسب با جنس نقطه اتصال انجام شود.

در مورد اتصال کابلهای برق فشار ضعیف با توجه به سطح مقطع آنها باید از ترمینالهای پیچی یا کابلشو استفاده شود کابلشوها باید از انواعی باشند که یا حداقل دو عدد پیچ داشته باشند و یا اتصال آنها به کمک پرس مناسب انجام شود استفاده از کابلشوهایی که اتصال آنها فقط به کمک لحیم قلع و سرب) انجام میشود به طور کلی ممنوع است.

چنانچه کابل از زیر ،جادهها محوطه های مفروش و یا از زیر سنگ چینها عبور کند باید در زیر سطح مفروش یا جاده برای کل طول کابل یک لوله محافظ از جنس پلاستیک صلب (PVC) فشارقوی و غیره پیش بینی شود. نسبت قطر لوله به قطر کابل نباید از حدود 1.3 یک و سه دهم کمتر .باشد قطر) لوله 30 بیشتر باشد در محلهای ورود و خروج کابل از داخل ،لوله باید برای حفاظت کابل در برابر ساییدگی ناشی از تماس با لبه لوله نوعی بالشتک در نظر گرفت.

کابلها و سایر هادیهای الکتریکی در عبور از درز انبساط ساختمان باید طوری اجرا گردند که حرکت درز انبساط به آنها آسیب نرساند.

در مورد کابلهای برق فشار متوسط با توجه به نوع کابل از سر کابلهای مناسب با نوع و مشخصات کابل استفاده شود.

استفاده از کابلهای با هادی آلومینیومی در تاسیسات برقی و یا شبکه توزیع برق به شرطی مجاز است که مقطع هادی فاز آن کمتر از 25 میلی متر مربع نباشد بزرگتر یا مساوی 25 میلی متر مربع). استفاده از یک نول مشترک (N) برای چند مدار اصلی که هر کدام دارای حفاظت مستقل خود است مجاز نمی باشد.

سطح مقطع نول یا خنثی همسان با فاز یا بیشتر از آن ه علل مختلف مانند

ضرایب توان مختلف بارهای وصل شده به یک فاز عدم امکان متعادل کردن بارها بین فازها جریانهای هارمونیک

ممکن است جریان در هادی خنثی معادل هادی فاز و یا حتی از آن بیشتر نیز باشد.

به خصوص وجود جریانهای هارمونیک در مدارهای تغذیه کننده لامپهای تخلیه در گاز مانند لامپهای فلورسنت ،معمولی ،کمپکت ،گازی متال هالید بخار جیوه بخار سدیم و (غیره چراغهای LED و دستگاههای الکترونیکی هارمونیک را نظیر مصرف کنندههای غیر خطی دستگاه برق بدون وقفه UPS، سیستم سرعت متغیر موتورهای برقی راه اندازهای نرم موتورهای برقی منابع تغذیه الکترونیکی و غیره ممکن است در بعضی موارد جریان در هادی خنثی معادل هادی فاز و یا حتی از آن بیشتر نیز باشد.

اثر هارمونیک روی سطح مقطع کابل

اگر میزان هارمونیک سوم جریان یک مدار بیش از مقدار 15 ،باشد مقطع نول یا هادی حفاظتی – خنثی (PEN) در این مدار حداقل باید برابر مقطع فاز در نظر گرفته شود.

لازم به ذکر است که مقطع هادی حفاظتی (PE) تابع این حکم نمیباشد.

سطح مقطع هادی انواع مدارها به هیچ عنوان نباید از مقادیر داده شده در جدول زیر کمتر باشد حداقل سطح مقطع هادیها

نیرو روشنایی پریز کنترل نیرو

نوع مدار

سطح مقطع هادی مسی میلی متر (مربع) 1.5 1.5 2.5

1

ارسال علائم و سایر مدارهای

کنترل

0.5

* هر نوع مصرف کننده جز روشنایی و پریز به عنوان مثال کابل تغذیه کولر یا اگزاست فن چنانچه در طول یک مدار تغییر سطح مقطع داده شود یا انشعابی با سطح مقطع کوچکتر از آن گرفته شود، در نقطه تغییر مقطع یا انشعاب باید وسیله حفاظتی مناسب جهت اضافه جریان و یا اتصال کوتاه و یا هر دو برای مقطع کوچکتر پیش بینی شود مگر اینکه یکی از شرایط زیر موجود باشد

(الف) حداکثر طول مدار یا انشعاب با مقطع کوچکتر 3 متر باشد.

ب) وسیله حفاظتی در شروع مدار ،اصلی مناسب مدار یا انشعاب با مقطع کوچکتر باشد.

استفاده از چاه (شافت) آسانسورها به عنوان کانال بالا رو برای هر نوع مداری جز مدارهای مربوط به خود آسانسور ممنوع است مگر اینکه کانال عبور اینگونه مدارها با دیواری که حداقل ضخامت آن به اندازه عرض یک آجر( 10 سانتی متر یا معادل آن از بتن باشد از چاه (شافت ،آسانسور مجزا شده باشد در هر حال استفاده از این دیوار بدون پیش بینی تکیه گاهها و بستر مناسب به عنوان حامل کابلها ممنوع است.

در بعضی از ساختمانها به دلایل خاص یا تامین شرایط مورد نیاز شبکه توزیع برق و سیستمهای تاسیسات برقی و غیره از سیستم باس داکت به جای کابل استفاده میگردد در این جایگزینی و استفاده از باس داکت باید بررسیهای لازم در خصوص نوع و شرایط ساختمان لزوم استفاده از آن نیاز شبکه توزیع، توجیه فنی استفاده از آن هزینه نصب و اجرا نوع باس داکت ،اتصالات انشعابات و سایر شرایط ،دیگر انجام گرفته و چنانچه نتیجه بررسی برای این بررسی قابل قبول تشخیص داده شد در این حالت استفاده از سیستم باس داکت به جای کابل قابل توجیه خواهد بود.