انواع لامپ و چراغ در تاسیسات الکتریکی ساختمان
- محمد جواد بیرژندی
- اجرای تاسیسات الکتریکی, روشنایی
فهرست مطالب
تفاوت لامپ و چراغ
چراغ و لامپهای تاسیسات ساختمان به دستههای مختلفی تقسیم میشوند که هر کدام برای اهداف خاصی طراحی شدهاند.
در مرحله اول به تفاوت لامپ و چراغ می پردازیم
چراغ ها در فضا های داخلی و سقف های کاذب مانند آشپزخانه یا اتاق پذیرایی و … نصب می گردند و علاوه بر لامپ شامل لوازم دیگری مانند لوور ، دیفیوزر ، بدنه با جنس فلزی یا پلاستکی به همراه مدارات راه انداز مثل بالاست، خازن و غیره می باشند.
در زیر به معرفی انواع این چراغ ها و کاربردهای آنها پرداخته میشود:
۱. چراغهای نورپردازی نمای ساختمان
این چراغها برای زیباسازی و روشنایی نمای ساختمانها استفاده میشوند و شامل انواع زیر هستند:
وال واشر: این نوع چراغها به صورت خطی نصب میشوند و برای نورپردازی یکنواخت نمای ساختمان مناسب هستند.
چراغهای جت لایت: این چراغها برای نورپردازی متمرکز و ایجاد جلوههای ویژه در نمای ساختمانها به کار میروند.
چراغهای نورافکن: این چراغها برای روشنایی نقاط خاص و ایجاد تأکید بر روی عناصر معماری استفاده میشوند.
۲. چراغهای داخلی
چراغهای داخلی نیز به دستههای مختلفی تقسیم میشوند که شامل:
چراغهای سقفی: این چراغها به عنوان نور اصلی در فضاهای داخلی استفاده میشوند و میتوانند به شکلهای مختلفی طراحی شوند.
چراغهای دیواری: این نوع چراغها به دیوارها نصب میشوند و معمولاً برای ایجاد نور ملایم و دکوراتیو به کار میروند.
چراغهای آویز: این چراغها از سقف آویزان میشوند و میتوانند به عنوان عنصر دکوراتیو و نورپردازی در فضاهای مختلف استفاده شوند.
۳. چراغهای محوطه و فضای باز
چراغهای محوطهای برای روشنایی فضاهای بیرونی و باغها طراحی شدهاند و شامل:
چراغهای باغی: این چراغها برای روشنایی باغها و فضاهای سبز استفاده میشوند و معمولاً دارای طراحیهای زیبا و مقاوم در برابر شرایط جوی هستند.
چراغهای دیواری محوطه: این چراغها به دیوارهای محوطه نصب میشوند و برای تأمین روشنایی در فضاهای باز به کار میروند.
۴. چراغهای اضطراری
این چراغها برای تأمین روشنایی در مواقع اضطراری طراحی شدهاند و معمولاً در مکانهایی مانند راهروها و خروجیهای اضطراری نصب میشوند.
دسته بندی لامپ ها از نظر ساختار داخلی
لامپها از نظر ساختار داخلی به چند نوع اصلی تقسیم میشوند که هر کدام از آنها از نظر عملکرد و طراحی داخلی متفاوت هستند
این دستهبندیها به شرح زیر است:
لامپهای رشتهای (Incandescent Lights)
ساختار داخلی: شامل یک رشته فلزی (معمولاً از تنگستن) است که درون یک محفظه شیشهای با گاز بیاثر یا خلا قرار دارد. وقتی برق به رشته وارد میشود، رشته گرم شده و نور تولید میکند.
ویژگیها: تولید نور گرم و طبیعی، اما با مصرف انرژی بالا و عمر کوتاه.
لامپهای هالوژن (Halogen Lights)نیز جز لامپ های التهابی یا رشته ای محسوب می گردند.
ساختار داخلی: مشابه لامپهای رشتهای، اما با گاز هالوژن درون محفظه. این گاز باعث افزایش عمر و شدت نور تولید شده توسط رشته فلزی میشود.
ویژگیها: نور سفید و روشن، و عمر بیشتر نسبت به لامپهای رشتهای.
لامپهای تخلیه گاز
که به نام لامپهای گازی یا لامپهای تخلیهای نیز شناخته میشوند، از تکنولوژیهای مختلف برای تولید نور از طریق تخلیه الکتریکی در گازهای خاص استفاده میکنند. این لامپها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: لامپهای گازی کم فشار و لامپهای گازی تحت فشار. در ادامه، انواع مختلف این لامپها و ویژگیهای آنها توضیح داده شده است:
لامپهای تخلیه گاز کم فشار (Low Pressure Discharge Lamps) لامپهای بخار سدیم کم فشار (Low Pressure Sodium – LPS)
ویژگیها:
این لامپها از بخار سدیم در فشار پایین برای تولید نور زرد خالص استفاده میکنند.
طراحی آنها معمولاً به صورت لولهای است و نور زردی که تولید میکنند به دلیل تابش طول موج بلند سدیم است.
مزایا:
بالاترین کارایی نوری (لومن بر وات) و طول عمر طولانی.
مصرف انرژی بسیار کم.
معایب:
نور زرد تولید شده باعث کاهش دقت رنگ و عدم توانایی در شناسایی رنگها به درستی میشود.
مناسب برای کاربردهایی که نیاز به نور دقیق ندارند، مانند روشنایی خیابانها.
لامپهای بخار جیوه کم فشار (Low Pressure Mercury – LPM)
لامپهای فلورسنت (Fluorescent Lights)
ساختار داخلی: شامل لولهای شیشهای پر از گاز آرگون و بخار جیوه است. وقتی برق به لوله وارد میشود، گاز جیوه تابش فرابنفش تولید میکند که به سطح فسفری داخل لوله برخورد کرده و نور مرئی تولید میشود.
ویژگیها: مصرف انرژی کمتر و عمر طولانیتر از لامپهای رشتهای، اما شامل مواد شیمیایی.
ویژگیها:
این لامپها از بخار جیوه در فشار پایین استفاده میکنند و نور آبی-سبز تولید میکنند.
معمولاً برای کاربردهای خاصی مانند تابلوهای تبلیغاتی و نورپردازیهای ویژه استفاده میشوند.
مزایا:
تولید نور با طیف خاص برای کاربردهای خاص.
معایب:
مصرف انرژی نسبتاً بالا و مشکلات محیطی به دلیل استفاده از جیوه.
لامپهای تخلیه گاز تحت فشار (High Pressure Discharge Lamps) لامپهای بخار سدیم تحت فشار (High Pressure Sodium – HPS)
ویژگیها:
این لامپها از بخار سدیم در فشار بالا برای تولید نور زرد-نارنجی استفاده میکنند.
طراحی آنها به گونهای است که فشار بالای گاز را تحمل کند و نور زرد را از تابش فرابنفش تولید شده توسط سدیم و پوشش فسفری درون لامپ تولید میکند.
مزایا:
کارایی بالا در مصرف انرژی و طول عمر طولانی.
نور زرد گرم که برای روشنایی خیابانها و محیطهای بزرگ مناسب است.
معایب:
نور زرد خاص ممکن است برای برخی کاربردها نامطلوب باشد و توانایی بازنمایی دقیق رنگها را کاهش دهد.
لامپهای بخار جیوه تحت فشار (High Pressure Mercury – HPM)
ویژگیها:
این لامپها از بخار جیوه در فشار بالا استفاده میکنند و معمولاً نور سفید-آبی تولید میکنند.
طراحی آنها برای تحمل فشار بالای گاز و تولید نور با کیفیت بالا به کار میرود.
مزایا:
نور سفید روشن که برای روشنایی عمومی و صنعتی مناسب است.
معایب:
مصرف انرژی نسبتاً بالا و مشکلات زیستمحیطی به دلیل وجود جیوه.
لامپهای متال هالید (Metal Halide)
ویژگیها:
این لامپها از بخار گازهای فلزی مانند ید و برمید در فشار بالا استفاده میکنند.
تولید نور سفید با کیفیت بالا و رنگهای دقیق است.
مزایا:
کیفیت نور بسیار بالا و بازده نوری خوب.
مناسب برای کاربردهای تجاری و صنعتی که نیاز به نور با کیفیت بالا دارند.
معایب:
نیاز به زمان پیشگرم برای روشن شدن کامل و مصرف انرژی نسبتاً بالا.
ویژگیهای عمومی لامپهای تخلیه گاز:
طول عمر: معمولاً طول عمر طولانیتری نسبت به لامپهای رشتهای.
کیفیت نور: ممکن است نور سفید، زرد، یا رنگهای خاص تولید کنند که برای کاربردهای خاص مناسب است.
مصرف انرژی: معمولاً کارایی نوری بالاتری دارند، اما مصرف انرژی و هزینههای مربوط به نگهداری میتواند متفاوت باشد.
مشکلات زیست محیطی: برخی از این لامپها، به ویژه آنهایی که حاوی جیوه هستند، ممکن است مشکلات زیستمحیطی به همراه داشته باشند.
لامپهای تخلیه گاز به دلیل ویژگیهای خاص خود در انواع مختلفی از کاربردها از جمله روشنایی خیابانها، محیطهای صنعتی، و نورپردازیهای خاص استفاده میشوند.
لامپهای LED (Light Emitting Diode)
ساختار داخلی: شامل دیودهای نیمههادی است که در هنگام عبور جریان الکتریکی از آنها، نور تولید میکنند. این لامپها به طور معمول شامل چندین دیود و یک سیستم مدیریت حرارتی برای بهبود کارایی هستند.
ویژگیها: مصرف انرژی بسیار کم، عمر طولانی، و قابلیت تنظیم رنگ و شدت نور.
لامپهای LED در انواع مختلفی تولید میشوند که هر کدام ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند. در اینجا به توضیح انواع اصلی لامپهای LED، از جمله SMD، COB، و دیگر تکنولوژیها پرداخته میشود:
LEDهای SMD (Surface-Mounted Device)
ویژگیها: SMD LEDها روی سطح برد مدار چاپی (PCB) نصب میشوند و به صورت مستقیم از طریق اتصالات سطحی به منبع برق متصل میشوند. این LEDها معمولاً در قالبهای کوچک و مستطیلی طراحی میشوند.
مزایا: نور یکنواخت و گسترده، مصرف انرژی کم، قابلیت تولید در اندازههای مختلف، و امکان استفاده در لامپهای باریک و جمعوجور.
معایب: ممکن است برای کاربردهای نیازمند نور بسیار قوی به اندازه کافی مناسب نباشند.
کاربردها: روشنایی عمومی، لامپهای خانگی، نورپردازی داخلی و تزئینی.
LEDهای COB (Chip-on-Board)
ویژگیها: در این تکنولوژی، تعداد زیادی چیپ LED به طور مستقیم روی یک برد مدار نصب میشوند تا یک منبع نور بسیار قوی و متمرکز ایجاد کنند. این چیپها معمولاً در یک ماژول واحد قرار دارند.
مزایا: نور بسیار قوی و متمرکز، کیفیت نور بالا، بازده نوری بالا، و عمر طولانی. این تکنولوژی به دلیل تولید نور قدرتمند، برای نورپردازیهای صنعتی و تجاری بسیار مناسب است.
معایب: هزینه بالاتر نسبت به SMD و نیاز به سیستمهای خنککننده مناسب.
کاربردها: لامپهای سقفی، پروژکتورها، روشناییهای صنعتی و تجاری.
LEDهای DIP (Dual In-line Package)
ویژگیها: این نوع LEDها در قالبهای مستطیلی و با دو یا بیشتر پایه نصب میشوند. این تکنولوژی قدیمیتر از SMD و COB است.
مزایا: ساختار ساده و ارزان قیمت، مناسب برای نمایشگرها و علائم دیجیتال.
معایب: نسبت به تکنولوژیهای جدیدتر مانند SMD و COB، نور کمتری تولید میکنند و دقت رنگ پایینتری دارند.
کاربردها: نمایشگرها، علائم دیجیتال، و کاربردهای پایهای.
LEDهای High-Power
ویژگیها: این LEDها طراحی شدهاند تا نور بسیار قوی تولید کنند و معمولاً دارای چیپهای بزرگتر و سیستمهای خنککننده اختصاصی هستند.
مزایا: تولید نور بسیار قوی و روشن، مناسب برای کاربردهایی که نیاز به شدت نور بالا دارند.
معایب: هزینه بالا و نیاز به سیستم خنککننده مناسب.
کاربردها: لامپهای خیابانی، پروژکتورها، و سیستمهای نورپردازی صنعتی.
.
استانداردهای مرتبط با لامپ و چراغ
- استاندارد های ساخت و تست انواع لامپ ها در ایران و دنیا چیست
استانداردهای ساخت و تست لامپها در ایران و جهان به منظور تضمین کیفیت، ایمنی و عملکرد مناسب لامپها تدوین شدهاند. این استانداردها شامل تستهای مختلفی هستند که به بررسی ویژگیهای فنی و ایمنی لامپها میپردازند. در زیر به برخی از این استانداردها و تستها اشاره میکنیم:
استانداردهای جهانی
- استاندارد IEC (International Electrotechnical Commission)
- IEC 60968: استانداردی برای لامپهای بخار جیوه تحت فشار.
- IEC 60969: استانداردی برای لامپهای فلورسنت.
- IEC 62031: استاندارد برای لامپهای LED برای کاربردهای عمومی.
- IEC 62560: استاندارد برای لامپهای LED با عملکرد روشنایی.
- استاندارد ANSI (American National Standards Institute)
- ANSI C78.377: استانداردی برای تنظیمات رنگ و دمای رنگ لامپهای LED.
- ANSI C78.81: استاندارد برای مشخصات و تستهای لامپهای فلورسنت.
- استاندارد UL (Underwriters Laboratories)
- UL 1993: استاندارد برای لامپهای LED.
- UL 1598: استاندارد برای روشناییهای خارجی، شامل لامپهای LED.
- استاندارد EN (European Norm)
- EN 62471: استاندارد برای ارزیابی خطرات تابش نور برای لامپها و سی
شما می توانید مقالات و آموزش های درخواستی خودتان را در کامنت ها اعلام کنید. تا محتوای مورد نیاز شما تولید و بارگذاری شود.