تست های بدو تحویل تاسیسات الکتریکی ساختمان

برق ساختمان تست و بازرسی تاسیسات الکتریکی

محمد جواد بیرژندی
تست و بازرسی تاسیسات الکتریکی

مقدمه

تست‌های بدو تحویل تاسیسات الکتریکی ساختمان شامل مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و بازرسی‌ها است که به منظور اطمینان از ایمنی و کارایی سیستم‌های الکتریکی انجام می‌شود. این تست‌ها معمولاً پس از اتمام عملیات اجرایی و قبل از بهره‌برداری از سیستم‌ها انجام می‌گیرند.
الزامات و تست‌های ضروری مطابق با مبحث 13
مطابق با بند 13-3-5 تحت عنوان “آزمون‌های اولیه و کنترل” تاسیسات برقی را باید قبل از شروع بهره برداری و یا پس از هر تغییر عمده در آن مورد کنترل و آزمایش قرارداد و لازم است آزمایش ها و کنترل های زیر انجام گیرد (IEC 60364-6) :

انواع تست‌های بدو تحویل

تست پیوستگی هادی‌های حفاظتی: این آزمون برای بررسی تداوم الکتریکی هادی‌ها و اطمینان از اتصال صحیح آنها به زمین انجام می‌شود.
تست مقاومت عایقی: این تست به منظور ارزیابی سلامت عایق‌های الکتریکی و جلوگیری از برق‌گرفتگی انجام می‌شود. در این آزمون، مقاومت عایقی بین هادی‌های برقدار و هادی‌های حفاظتی اندازه‌گیری می‌شود.
تست پلاریته (قطبیت): این آزمون به بررسی صحیح بودن اتصال هادی‌های فاز و نول می‌پردازد.
تست مقاومت زمین: این تست برای اطمینان از کارایی سیستم‌های اتصال زمین انجام می‌شود.
تست عملکردی کلیدهای جریان باقیمانده: این آزمون برای بررسی عملکرد صحیح کلیدهای ایمنی انجام می‌شود.
تست افت ولتاژ: این تست به بررسی افت ولتاژ در مدارها و اطمینان از عملکرد صحیح تجهیزات در شرایط بار مختلف می‌پردازد.

تست‌های بدو تحویل بر اساس استانداردهای بین‌المللی و ملی مانند IEC و آیین‌نامه‌های مربوط به تاسیسات الکتریکی انجام می‌شوند. این تست‌ها به منظور اطمینان از انطباق با الزامات ایمنی و کارایی ضروری هستند و در صورت عدم انجام آنها، ممکن است خطرات جدی برای کاربران و تجهیزات ایجاد شود.
این تست‌ها نه تنها در زمان تحویل، بلکه به‌صورت دوره‌ای نیز باید انجام شوند تا از سلامت و کارایی تاسیسات الکتریکی اطمینان حاصل گردد.

تست های بدو تحویل را می توان به دو دسته تست های بی برق و تست های برقدار تقسیم کرد.

تست های بی برق

1- تست پیوستگی هادی حفاظتی (IEC61557 200mA )
2- تست پیوستگی هادی هم بندی (IEC61557 200mA )
3- تست مقاومت عایقی
4- تست مقاومت الکترود زمین

تست های برقدار

1- تست پلاریته
2- تست توالی فاز
3- تست کلید جریان باقیمانده
4- تست افت ولتاژ
5- تست امپدانس حلقه خطا
6- تست جریان خطای پیش بینی شده

روال عملی تست های بی برق (دستگاه مولتی فانکشن تست CA 6133)

1- تست پیوستگی هادی حفاظتی (IEC61557 200mA )

مدار پریز
مدار روشنایی
مدار کولر
1- اول تعداد مدار ها مطابق با نقشه مشخص می گردد
2- در پلان پریز و روشنایی محل ها ها و اتاق های تغذیه کننده هر مدار مشخص می گردد.
3- RCD را در تابلو ورودی قطع می کنیم
4- ایجاد اتصال موقت بین هادی های فاز با شین ارت در تابلو برق واحد (سیم خروجی rcd را به شین ارت وصل می کنیم)
5- صفر کردن مقاومت سیم های رابط
6- سپس هر مدار را مطابق با مسیر مشخص شده بررسی کرده و به سراغ پریز انتهایی یا لامپ انتهایی می رویم
7- اتصال پروب دستگاه به پریز انتهایی (کنتاکت ارت و سوراخ سمت راست) و فشردن دکمه تست که نتیجه می شود R1+R2 (جمع مقاومت هادی فاز و ارت )
8- صحت سنجی نتایج با مراجعه به جدول مربوطه

تست پیوستگی هادی حفاظتی مطابق با دستورالعمل دستگاه CA 6133

2- تست پیوستگی هادی هم بندی (IEC61557 200mA )

صفر کردن مقاومت سیم های رابط
1- باز کردن یک سمت سیم هم بندی مثلا از روی شینه ارت
2- استفاده از سیم رابط بلند
3- اتصال یک سر به سیم باز شده از شین ارت تابلو برق ساختمان
4- اتصال سر دیگر به ترمینال هم بندی روی ستون ساختمان
5- فشردن دکمه تست
6- صحت سنجی نتایج با مراجعه به جدول مربوطه
7- حداکثر مقاومت 0.05 اهم

3- تست مقاومت عایقی

انواع تست :
تاسیسات برق مسکونی : ولتاژ تست 500 ، 250 ولت و رنج تست مگا اهم می باشد.
کابل ، تابلو و… : ولتاژ تست 500 ، 1000 و…
مراحل تست :
1- اول از همه بایستی تجهیزات حساس الکتریکی و الکترونیکی مثل پکیج ، لامپ هالوژن و LED ، زنگ اخبار ، سنسور ، ماژول های هوشمند و SPD ها از مدار خارج شوند.
2- در پلان پریز و روشنایی محل ها ها و اتاق های تغذیه کننده هر مدار مشخص می گردد.
3- RCD را در تابلو ورودی قطع می کنیم
4- حال می توان به دو روش تست عایقی انجام داد
5- روش اول تست کلی تجهیزات در تابلو واحد بهنحویکه یک پروب به شین ارت و پروب دیگر به هادی های فاز و سپس فشردن دکمه تست و سپس همین تست مجددا بین فاز ها و شین خنثی و سپس بین شین خنثی و شین نول انجام خواهد شد. (مقدار ولتاژ تست 500 ولت برای ساختمان نو و 250 ولت برای ساختمان قدیمیکه عدد تست بایستی حداقل در حد 2 مگا اهم باشد و برای ساختمان قدیمی حدود 1 مگا اهم) اگر نتیجه کمتر بود حال باید تک تک مدار ها را بصورت جداگانه تست عایقی کرد تا مدار معیوب مشخص شود
6- روش دوم : تک تک هادی ها را از شینه ها جدا کرده و کلید های مینیاتوری در حالت قطع قرار می دهیم و سپس دو به دو تست عایقی را انجام می دهیم.

تست مقاومت عایقی مطابق با دستورالعمل دستگاه CA 6133

4- تست مقاومت الکترود زمین

روش افت پتانسیل (62 درصد)
در این روش بایستی اتصال الکترود زمین از شینه جدا شود

تست های برقدار

1- تست پلاریته

هادی فاز بایستی به روزنه سمت راست پریز متصل شده باشد.
هادی فاز بایستی به کنتاکت داخلی سرپیچ لامپ متصل شده باشد.
اختلاف ولتاژ ارت و نول باید حداکثر در حد چند دهم ولت باشد.

تست پلاریته مطابق با دستورالعمل دستگاه CA 6133

2- تست توالی فاز

تست توالی فاز مطابق با دستورالعمل دستگاه CA 6133

3- تست کلید جریان باقیمانده

1- تست در نصف جریان باقیمانده (15 میلی آمپر) نتیجه : نباید عمل کند و اگر RCD عمل کرد یعنی یا کلید RCD مشکل دارد و یا در مدار جریان نشتی وجود دارد که بایستی بررسی و رفع گردد.
2- تست در جریان 30 میلی آمپر (نامی کلید) در دو سیکل مثبت و منفی که کلید باید در زیر 300 میلی ثانیه قطع کند
3- تست در 5 برابر جریان نامی در دو سیکل مثبت و منفی که باید در کمتر 40 میلی ثانیه قطع کند.
4- تست در حالت اتو رمپ (AUTO RAMP) که به جهت مشخص کردن جریان عملکرد کلید بوده و بایستی بین 70 تا 80 درصد جریان نامی باشد.(بالای 21 میلی آمپر)

مراحل تست کلید RCD مطابق با دستورالعمل دستگاه CA 6133

4-تست افت ولتاژ

روش : ابتدا ولتاژ در تابلو اصلی اندازه گیری می کنیم و سپس ولتاژ در پریز انتهاییاندازه گیر و در آخر میزان افت ولتاژ محاسبه می کنیم.

5- تست امپدانس حلقه خطا و تست جریان خطای پیش بینی شده

هدف از تست امپدانس حلقه :
1- اطمینان از صحت عملکرد کلید RCD در زمان بروز اتصال کوتاه در دورترین نقطه مدار الکتریکی تاسیسات برق
اندازه گیری حداکثر امپدانس حلقه خطا ( حداقل جریان خطا (در پریز انتهایی)PFC )
2- اطمینان از قدرت قطع تجهیز حفاظتی در زمان بروز بیشترین مقدار جریان اتصال کوتاه (ورودی مدار )
اندازه گیری حداقل امپدانس حلقه خطا ( حداکثر جریان خطا (در تابلو برق)PSC )
زمان عملکرد مجاز تجهیز حفاظتی در سیستم TN 230 ولت ، 0.4 ثانیه (ماکزیمم تا 5 ثانیه ) می باشد

روش اندازه گیری حداکثر امپدانس حلقه خطا

این تست بر روی دو مدار زیر انجام می شود.
مدار پریز
مدار روشنایی
1- در صورت امکان کلیه بار های حساس مثل پکیج ، کولر گازی و ماژول های هوشمند را از مدار خارج می کنیم
2- در پلان پریز و روشنایی محل ها ها و اتاق های تغذیه کننده هر مدار مشخص می گردد.
3- به سراغ پریز انتهایی که بیشترین میزان امپدانس را دارد می رویم
4- جریان تست می تواند 12 میلی آمپر و یا 300 میلی آمپر باشد که بایستی به دلیل دقت بیشتر از تزریق 300 میلی آمپر استفاده کرد . ولی چون تزریق این جریان منجر به تریپ RCD واحد می شود بایستی قبل از تست RCD واحد بای پس شود.
5- دکمه تست فشار داده شود و عدد قرائت شده از نظر صحت با جدول ذیل مقایسه شود.

در صورت مشاهده امپدانس بیشتر از حد مجاز و در حد چند اهم بایستی موارد ذیل انجام شود :
1- بررسی اتصالات سیستم TN
2- مقاطع هادی ها را تغییر می دهیم
3- منحنی عملکرد کلید حفاظتی را تغییر می دهیم (از B به C)
4- استفاده از هم بندی اضافی
5- استفاده از کلید RCD